Biên giới Ấn Độ-Trung Quốc. (Nguồn: AFP) Mạng tin The Indian Express ngày 7/5 đăng bài viết của ông C. Raja Mohan, Giám đốc Viện nghiên cứu Nam Á Đại học quốc gia Singapore, biên tập viên cao cấp của The Indian Express, trong đó nhận định về cuộc cạnh tranh giữa Trung Quốc và Ấn Độ trong việc thiết lập các căn cứ quân sự ở nước ngoài.
Theo bài báo, trong báo cáo thường niên của Quốc hội Mỹ về sức mạnh quân sự Trung Quốc công bố tuần trước, Bộ Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh Trung Quốc đang thúc đẩy mạnh mẽ việc thiết lập các căn cứ quân sự ở nước ngoài, trong đó có Pakistan.
Điều này không khiến New Delhi bất ngờ, khi mà Ấn Độ vẫn đang theo dõi sát quá trình Bắc Kinh mở rộng hiện diện quân sự ở vùng tiểu lục địa này và xa hơn là ở khu vực Ấn Độ Dương.
[Mối quan hệ sâu sắc Trung Quốc-Pakistan và cái khó của Ấn Độ]
Đến nay, phản ứng của Ấn Độ trước động thái của Trung Quốc xoay quanh 3 trục:
Thứ nhất là chống lại các mối đe dọa tiềm tàng từ các căn cứ quân sự của Trung Quốc ở những nước láng giềng gần sát mình.
Thứ hai là tăng cường quan hệ quân sự với bạn bè và đối tác để cân bằng với Trung Quốc.
Thứ ba là tìm kiếm sự hiện diện quân sự ở nước ngoài như những gì Bắc Kinh đang làm.
Cuộc chạy đua căn cứ quân sự ở nước ngoài giữa Trung Quốc và Ấn Độ không chỉ là sự mở rộng trạng thái kình địch giữa hai nước, mà đó là một thời khắc mang tính quyết định trong quá trình phát triển chính trị tổng thể của hai quốc gia này với tư cách những nhà nước hiện đại.
Hiện hai nước này đã bắt đầu nhìn nhận vấn đề căn cứ quân sự ở nước ngoài không phải thông qua lăng kính ý thức hệ mà là thông qua các lợi ích an ninh.
Mặc dù Bắc Kinh đang đi trước trong việc tìm kiếm sự hiện diện quân sự ở nước ngoài, New Delhi cũng đang gấp rút hành động để bắt kịp đối thủ.
Về phần mình, Ấn Độ - vốn cực lực phản đối các liên minh quân sự của Mỹ ở châu Á và việc Pakistan tham gia vào các liên minh đó, rốt cuộc đã thiết lập một mối quan hệ kiểu liên minh với Liên Xô.
Mục đích là nhằm đối trọng với các liên minh của Mỹ và Trung Quốc với Pakistan.
Ngày nay, Trung Quốc đã là một cường quốc và Ấn Độ đang trỗi dậy, chậm nhưng chắc. Một trong những biến chuyển lớn trong nhãn quan chiến lược của họ là sự thay đổi thầm lặng thái độ đối với vấn đề căn cứ quân sự nước ngoài.
Khi các lợi ích kinh tế của Trung Quốc bắt đầu lan tỏa ra toàn cầu, chắc chắn Bắc Kinh sẽ cố gắng đảm bảo những lợi ích đó thông qua các căn sứ quân sự của riêng mình.
Tất cả các cường quốc đều làm như vậy. Với tư cách là nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới (với quy mô GDP 13.000 tỷ USD) và có ngân sách quốc phòng thường niên cũng lớn thứ 2 thế giới (ở mức 250 tỷ USD), Trung Quốc có cả động cơ và phương tiện để thiết lập căn cứ quân sự ở nước ngoài.
Con đường của Trung Quốc giống với môtíp quen thuộc là "quân sự đi sau kinh tế."
Như báo cáo thường niên của Lầu Năm Góc nhấn mạnh "việc Trung Quốc thúc đẩy các dự án như Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) có thể sẽ kéo theo việc thiết lập sự hiện diện quân sự ở nước ngoài dựa trên nhu cầu thấy rõ là đảm bảo an ninh cho các dự án BRI."
Trong thập niên vừa qua, truyền thông Trung Quốc và Quân giải phóng nhân dân (PLA) đã công khai thảo luận về sự cần thiết của các căn cứ quân sự ở nước ngoài cũng như những thách thức tiềm tàng trong quá trình tìm kiếm và duy trì các cơ sở đó. Và rốt cuộc Trung Quốc đã thiết lập căn cứ quân sự đầu tiên của họ ở Djibouti hồi năm 2017 và nhiều hơn thế nữa trong tương lai.
Báo cáo của Lầu Năm Góc nhận định: "Trung Quốc sẽ tìm cách thiết lập thêm các căn sứ quân sự ở những nước có quan hệ truyền thống hữu nghị với Bắc Kinh và những lợi ích chiến lược tương đồng."
Không ngạc nhiên khi Pakistan đáp ứng hoàn hảo các tiêu chí này. Lầu Năm Góc lưu ý rằng Pakistan có tiền lệ cho nước ngoài đặt căn cứ trên lãnh thổ của mình. Islamabad rõ ràng là đối tác chính trị và quân sự thân cận nhất của Trung Quốc.
Mặc dù không có căn cứ chính thức nào, Trung Quốc đang từng bước tích hợp Pakistan vào chiến lược quân sự và các hoạt động của mình.
Trong bối cảnh quân đội Pakistan đang quyết tâm hạn chế sức mạnh của Ấn Độ, dường như sẽ không có bất cứ sự phản đối chính trị nào đối với việc đặt các căn cứ và cơ sở của Trung Quốc.
Liên minh chống Ấn Độ quyết liệt giữa hai "người anh em son sắt" này đồng nghĩa rằng New Delhi không thể ngăn cản Bắc Kinh phát triển các căn cứ và cơ sở quân sự chiến lược của họ. Những căn cứ như vậy sẽ thực hiện nhiều chức năng như cho tàu chiến của hải quân PLA cập cảng và theo dõi vệ tinh.
Do đó, Ấn Độ chỉ còn lựa chọn duy nhất là đối phó với điều này. Kịch bản các tàu chiến và tàu ngầm của Trung Quốc sớm neo đậu thường xuyên ở các cảng Karachi hay Gwadar của Pakistan chắc chắn sẽ là một phần trong quá trình hoạch định quân sự của Ấn Độ trong tương lai.
Ở những nơi khác mà Ấn Độ có ảnh hưởng chính trị như Sri Lanka hay Maldives, New Delhi trên thực tế đã nỗ lực cạnh tranh và hạn chế tính chất cũng như quy mô của các hoạt động quân sự của Bắc Kinh.
Đã qua rồi cái thời Ấn Độ đóng vai trò như người bảo vệ duy nhất ở Ấn Độ Dương, New Delhi ngày nay đang thúc đẩy khả năng phối hợp hoạt động của lực lượng vũ trang với các quốc gia bạn bè và đối tác.
Sau thời gian dài do dự, Ấn Độ đã ký các thỏa thuận với Mỹ và Pháp về sử dụng căn cứ quân sự của nhau trong thời bình. Và việc New Delhi ký những văn kiện tương tự với các cường quốc khác như Nhật Bản và Australia sẽ chỉ còn là vấn đề thời gian.
Bên cạnh đó, Ấn Độ cũng đang tìm cách tiếp cận các cở sở quân sự ở một số nước theo một logic giống với Trung Quốc.
Nền kinh tế đang tăng trưởng và toàn cầu hóa của Ấn Độ đã đạt gần 3.000 tỷ USD và tham vọng chính trị của nước này là mở rộng quy mô GDP lên 5.000 tỷ USD trong 5 năm tới.
Các vấn đề cấp bách về an ninh của New Delhi đã không chỉ giới hạn ở các đường biên giới của họ nữa, và New Delhi cần bảo vệ các lợi ích đang mở rộng của mình bằng sự hiện diện quân sự ở nước ngoài và thiết lập các cấu trúc có tính tổ chức để thực hiện điều đó./.
