Bộ máy lãnh đạo hạt nhân của al-Qaeda đã bị tổn thương nghiêm trọng và gầnnhư không thể tiến hành một cuộc tấn công nữa như vụ khủng bố ngày 11/9/2001 ởNew York và Washington, Reuters dẫn lời các quan chức an ninh Mỹ và châu Âu.
Nhưng ngay cả khi mối đe dọa về những cuộc tấn công phối hợp hoàn chỉnh,gây thương vong lớn và tạo tiếng vang trên toàn cầu do al-Qaeda tổ chức ngàycàng ít có khả năng xảy ra, những mỗi lo mới đang xuất hiện, bao gồm các nhómbạo lực được tổ chức theo mạng lưới và những hành động khủng bố của “các con sóiđơn độc.”
Al-Qaeda đang yếu đi
Các quan chức an ninh Mỹ ngày 8/9 cũng đã lên tiếng cảnh báo về mối đe dọachưa được xác nhận, nhưng hoàn toàn có thể xảy ra liên quan đến Washington vàNew York ngay trước kỷ niệm 10 năm vụ 11/9.
Theo đó, thông tin tình báo thu thậpđược từ vụ đột kích tiêu diệt Osama bin Laden tháng 5 vừa rồi cho thấy nhà lãnhđạo al-Qaeda này vẫn mong muốn tổ chức các vụ tấn công nước Mỹ vào những dịp kỷniệm vụ khủng bố năm 2001. Tuy nhiên, không rõ là có kế hoạch cụ thể gì không,hay tất cả chỉ dừng lại ở mong ước.
“Lãnh đạo chủ chốt của al-Qaeda chưa bao giờ yếu như bây giờ”, theo lờiRoger Cressey, một quan chức chống khủng bố hàng đầu tại Nhà Trắng. Al-Qaeda làmột mạng lưới vũ trang Hồi giáo trưởng thành từ những cuộc chiến do Bin Laden vàcác đồng chí của ông lãnh đạo trong cuộc chiến chống lại sự chiếm đóng của quânLiên Xô ở Afghanistan vào những năm 1980, nhưng những tổn thất của Al Qaeda bâygiờ vượt xa cái chết của Bin Laden dưới tay quân Mỹ tại Pakistan.
Cột mốc mới nhất là vào tháng trước khi các cuộc không kích của máy baykhông người lái Mỹ tại Pakistan giết chết Atiyah abd al-Rahman, một người Libyamà các quan chức Mỹ cho là nhân vật số hai của al-Qaeda hiện giờ, sau người kếvị của Bin Laden, nhân vật người Ai Cập Ayman al-Zawahri.
Reuters dẫn lời mộtquan chức Mỹ cấp cao giấu tên nói tầm quan trọng trong việc tiêu diệt Rahman làkhông như Bin Laden, Rahman hoạt động mai danh ẩn tích, trốn tránh sự truy lùngcủa phương tây, nhưng vẫn bị tìm ra và tiêu diệt.
Khổng trống do quyền lực đang lung lay của al-Qaeda hiện đang được lấp đầybởi những tổ chức “nhượng quyền” kiểu al-Qaeda, các chi nhánh tự lập theo kiểuBin Laden, theo lời các quan chức.
“Phong trào này đã trở thành một lý tưởngchung lấy al-Qaeda làm hình mẫu, quyền lực tập trung kiểu cũ đã giảm đi, nhưngnhững cá nhân và nhóm độc lập đang tiếp tục tham gia vào cuộc jihad toàn cầu củahọ, như một con rắn bảy đầu, chặt đầu này lại mọc ra đầu khác, trong thần thoạiHy Lạp”, theo lời Juan Zarate, cố vấn chống khủng bố của cựu tổng thống MỹGoerge W. Bush.
Những kẻ tuyên truyền và giải thích cho chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan mà al-Qaeda theo đuổi cũng đã tăng cường sự hiện diện trên internet để truyền bá cholý tưởng và kêu gọi những kẻ tham gia.
Những con sói đơn độc
Một diễn tiến đáng lo ngại khác là sự xuất hiện ngày càng nhiều của cáctay súng hoạt động một mình, những con sói đơn độc hầu như không thể kiểm soátvới thuốc nổ làm tại nhà, súng bán tự động và những kế hoạch khủng bố tự biên tựdiễn. Điều này làm giảm nguy cơ có các cuộc khủng bố gây thương vong lớn, nhưnglại tăng mối đe dọa những cuộc tấn công nhỏ lẻ rất khó phát hiện và đề phòng.
“Những cuộc tấn công trong tương lai nhắm vào nước Mỹ sẽ ít phực tạp hơn,tổ chức kém hơn, ít khả năng thành công hơn và ít gây thương vong hơn, nhưng sẽtăng về số lượng”, tướng về hưu Michael Hayden, từng lãnh đạo Cục tình báo trungương Mỹ (CIA) và Cơ quan an ninh quốc gia (NSA), dự báo.
Bruce Riedel, một nhà phân tích từng làm việc cho CIA và cơ quan chốngkhủng bố của Tổng thống Barack Obama, đồng ý với nhận xét đó. Ông cho rằng cáccuộc tấn công của Al Qaeda trong tương lai có thể “chỉ do một cá nhân thực hiện,được huấn kỹ càng cho một nhiệm vụ làm tổn thương nước Mỹ”, như trường hợpFaisal Shahzad.
Shahzad là một công dân Mỹ sinh ở Pakistan. Qua tiếp xúc với internet,Shahzad có cảm tình với chủ nghĩa hủng bố và đã được chiêu mộ tham gia tập huấntại Pakistan. Năm ngoái, hắn trở về New York định tiến hành một vụ đánh bom xe ởquảng trường Times, nhưng thất bại.
Tuy nhiên, khả năng huấn luyện của Al Qaeda bây giờ không còn được nhưtrước những vụ tấn công năm 2001 nữa, mà chỉ giới hạn trong các trại huấn luyệnquy mô nhỏ ở những vùng núi non hiểm trở, được các bộ tộc địa phương tạiPakistan và Afghanistan che chở.
Thất bại của Shahzad khá điển hình. Hắn chỉ được huấn luyện một, hai tuầnvới các phiến quân Al Qaeda tại tỉnh Bắc Waziristan, quả bom tự tạo của hắnkhông thể phát nổ và Shahzad bị bắt giữ ở phi trường JFK, New York khi đang tìmcách tẩu thoát.
Hiện giờ, các nhóm theo phong trào al-Qaeda ở Yemen (al-Qaeda trên bán đảoA-rập, hay AQAP) và bắc Phi (al-Qaeda ở vùng Maghreb Hồi giáo) được coi là nhữngđơn vị “nhượng quyền” được tổ chức tốt nhất theo mạng lưới nguyên gốc của BinLaden. Tại Somalia có nhóm Shabaab, chuyên tuyển mộ người Somalia ở Mỹ và cóliên hệ với nhóm ở Yemen, cũng là một mối quan ngại đáng kể.
Thầy tư tế Hồi giáo người Mỹ
Tham vọng của AQAP gây quan ngại đặc biệt với chính quyền Mỹ vì vai tròcủa Anwar al-Awlaki, một thầy tư tế Hồi giáo sinh tại Hoa Kỳ mà các quan chức Mỹcho là đã lôi kéo rất nhiều người ở Mỹ và các nước phương tây thông qua nhữngbài viết bằng tiếng Anh đăng trên Internet, đặc biệt là những người trẻ tuổitheo Hồi giáo.
Nidal Malik Hasan, thiếu tá quân y Hoa Kỳ bị kết tội giết chết 12 ngườitrong vụ xả súng ở căn cứ quân sự Fort Hood, Texas hồi năm 2009, là một ngườihâm mộ của Awlaki và là một người cầu nguyện qua e-mail dưới sự hướng dẫn củaAwlaki.
Các điều tra viên nói “những con sói đơn độc” này đôi khi tự trở thành cácphần tử cực đoan mà không cần liên hệ trực tiếp với những kẻ khủng bố khác và dođó, rất khó có thể phát hiện./.
Nhưng ngay cả khi mối đe dọa về những cuộc tấn công phối hợp hoàn chỉnh,gây thương vong lớn và tạo tiếng vang trên toàn cầu do al-Qaeda tổ chức ngàycàng ít có khả năng xảy ra, những mỗi lo mới đang xuất hiện, bao gồm các nhómbạo lực được tổ chức theo mạng lưới và những hành động khủng bố của “các con sóiđơn độc.”
Al-Qaeda đang yếu đi
Các quan chức an ninh Mỹ ngày 8/9 cũng đã lên tiếng cảnh báo về mối đe dọachưa được xác nhận, nhưng hoàn toàn có thể xảy ra liên quan đến Washington vàNew York ngay trước kỷ niệm 10 năm vụ 11/9.
Theo đó, thông tin tình báo thu thậpđược từ vụ đột kích tiêu diệt Osama bin Laden tháng 5 vừa rồi cho thấy nhà lãnhđạo al-Qaeda này vẫn mong muốn tổ chức các vụ tấn công nước Mỹ vào những dịp kỷniệm vụ khủng bố năm 2001. Tuy nhiên, không rõ là có kế hoạch cụ thể gì không,hay tất cả chỉ dừng lại ở mong ước.
“Lãnh đạo chủ chốt của al-Qaeda chưa bao giờ yếu như bây giờ”, theo lờiRoger Cressey, một quan chức chống khủng bố hàng đầu tại Nhà Trắng. Al-Qaeda làmột mạng lưới vũ trang Hồi giáo trưởng thành từ những cuộc chiến do Bin Laden vàcác đồng chí của ông lãnh đạo trong cuộc chiến chống lại sự chiếm đóng của quânLiên Xô ở Afghanistan vào những năm 1980, nhưng những tổn thất của Al Qaeda bâygiờ vượt xa cái chết của Bin Laden dưới tay quân Mỹ tại Pakistan.
Cột mốc mới nhất là vào tháng trước khi các cuộc không kích của máy baykhông người lái Mỹ tại Pakistan giết chết Atiyah abd al-Rahman, một người Libyamà các quan chức Mỹ cho là nhân vật số hai của al-Qaeda hiện giờ, sau người kếvị của Bin Laden, nhân vật người Ai Cập Ayman al-Zawahri.
Reuters dẫn lời mộtquan chức Mỹ cấp cao giấu tên nói tầm quan trọng trong việc tiêu diệt Rahman làkhông như Bin Laden, Rahman hoạt động mai danh ẩn tích, trốn tránh sự truy lùngcủa phương tây, nhưng vẫn bị tìm ra và tiêu diệt.
Khổng trống do quyền lực đang lung lay của al-Qaeda hiện đang được lấp đầybởi những tổ chức “nhượng quyền” kiểu al-Qaeda, các chi nhánh tự lập theo kiểuBin Laden, theo lời các quan chức.
“Phong trào này đã trở thành một lý tưởngchung lấy al-Qaeda làm hình mẫu, quyền lực tập trung kiểu cũ đã giảm đi, nhưngnhững cá nhân và nhóm độc lập đang tiếp tục tham gia vào cuộc jihad toàn cầu củahọ, như một con rắn bảy đầu, chặt đầu này lại mọc ra đầu khác, trong thần thoạiHy Lạp”, theo lời Juan Zarate, cố vấn chống khủng bố của cựu tổng thống MỹGoerge W. Bush.
Những kẻ tuyên truyền và giải thích cho chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan mà al-Qaeda theo đuổi cũng đã tăng cường sự hiện diện trên internet để truyền bá cholý tưởng và kêu gọi những kẻ tham gia.
Những con sói đơn độc
Một diễn tiến đáng lo ngại khác là sự xuất hiện ngày càng nhiều của cáctay súng hoạt động một mình, những con sói đơn độc hầu như không thể kiểm soátvới thuốc nổ làm tại nhà, súng bán tự động và những kế hoạch khủng bố tự biên tựdiễn. Điều này làm giảm nguy cơ có các cuộc khủng bố gây thương vong lớn, nhưnglại tăng mối đe dọa những cuộc tấn công nhỏ lẻ rất khó phát hiện và đề phòng.
“Những cuộc tấn công trong tương lai nhắm vào nước Mỹ sẽ ít phực tạp hơn,tổ chức kém hơn, ít khả năng thành công hơn và ít gây thương vong hơn, nhưng sẽtăng về số lượng”, tướng về hưu Michael Hayden, từng lãnh đạo Cục tình báo trungương Mỹ (CIA) và Cơ quan an ninh quốc gia (NSA), dự báo.
Bruce Riedel, một nhà phân tích từng làm việc cho CIA và cơ quan chốngkhủng bố của Tổng thống Barack Obama, đồng ý với nhận xét đó. Ông cho rằng cáccuộc tấn công của Al Qaeda trong tương lai có thể “chỉ do một cá nhân thực hiện,được huấn kỹ càng cho một nhiệm vụ làm tổn thương nước Mỹ”, như trường hợpFaisal Shahzad.
Shahzad là một công dân Mỹ sinh ở Pakistan. Qua tiếp xúc với internet,Shahzad có cảm tình với chủ nghĩa hủng bố và đã được chiêu mộ tham gia tập huấntại Pakistan. Năm ngoái, hắn trở về New York định tiến hành một vụ đánh bom xe ởquảng trường Times, nhưng thất bại.
Tuy nhiên, khả năng huấn luyện của Al Qaeda bây giờ không còn được nhưtrước những vụ tấn công năm 2001 nữa, mà chỉ giới hạn trong các trại huấn luyệnquy mô nhỏ ở những vùng núi non hiểm trở, được các bộ tộc địa phương tạiPakistan và Afghanistan che chở.
Thất bại của Shahzad khá điển hình. Hắn chỉ được huấn luyện một, hai tuầnvới các phiến quân Al Qaeda tại tỉnh Bắc Waziristan, quả bom tự tạo của hắnkhông thể phát nổ và Shahzad bị bắt giữ ở phi trường JFK, New York khi đang tìmcách tẩu thoát.
Hiện giờ, các nhóm theo phong trào al-Qaeda ở Yemen (al-Qaeda trên bán đảoA-rập, hay AQAP) và bắc Phi (al-Qaeda ở vùng Maghreb Hồi giáo) được coi là nhữngđơn vị “nhượng quyền” được tổ chức tốt nhất theo mạng lưới nguyên gốc của BinLaden. Tại Somalia có nhóm Shabaab, chuyên tuyển mộ người Somalia ở Mỹ và cóliên hệ với nhóm ở Yemen, cũng là một mối quan ngại đáng kể.
Thầy tư tế Hồi giáo người Mỹ
Tham vọng của AQAP gây quan ngại đặc biệt với chính quyền Mỹ vì vai tròcủa Anwar al-Awlaki, một thầy tư tế Hồi giáo sinh tại Hoa Kỳ mà các quan chức Mỹcho là đã lôi kéo rất nhiều người ở Mỹ và các nước phương tây thông qua nhữngbài viết bằng tiếng Anh đăng trên Internet, đặc biệt là những người trẻ tuổitheo Hồi giáo.
Nidal Malik Hasan, thiếu tá quân y Hoa Kỳ bị kết tội giết chết 12 ngườitrong vụ xả súng ở căn cứ quân sự Fort Hood, Texas hồi năm 2009, là một ngườihâm mộ của Awlaki và là một người cầu nguyện qua e-mail dưới sự hướng dẫn củaAwlaki.
Các điều tra viên nói “những con sói đơn độc” này đôi khi tự trở thành cácphần tử cực đoan mà không cần liên hệ trực tiếp với những kẻ khủng bố khác và dođó, rất khó có thể phát hiện./.
Trần Trọng (Vietnam+)