ĐẶC KHU HÀNH CHÍNH HỒNG KÔNG – Media OutReach Newswire – Ngày 16 tháng 8 năm 2024 – Ủy ban Giải thưởng Khoa học Tương lai vừa công bố những người chiến thắng năm 2024. Cụ thể, Giáo sư Hongkui Deng được nhận Giải thưởng Khoa học Tương lai về khoa học sự sống nhờ công trình tiên phong trong việc sử dụng các phân tử nhỏ để thay đổi trạng thái và số phận của tế bào, đặc biệt là tái lập trình tế bào soma thành tế bào gốc đa năng. Giáo sư Tao Zhang và Giáo sư Yadong Li được trao Giải thưởng Khoa học Tương lai về khoa học vật lý vì những đóng góp quan trọng của 2 ông trong việc phát triển và ứng dụng Xúc tác Nguyên tử đơn. Giáo sư Binyong Sun giành được Giải thưởng Khoa học Tương lai về toán học và khoa học máy tính vì những đóng góp đáng chú ý của ông cho lý thuyết biểu diễn của nhóm Lie.
Giải thưởng Khoa học Tương lai 2024 – Giải thưởng Khoa học Sự sống
Ông Hongkui Deng
Đại học Bắc Kinh
Phòng thí nghiệm Changping
Thành tích: Vì công trình tiên phong của ông trong việc sử dụng các phân tử nhỏ để thay đổi số phận và trạng thái của tế bào, đặc biệt là tái lập trình tế bào soma thành tế bào gốc đa năng
Ông Hongkui Deng đã có những đóng góp quan trọng trong việc lập trình lại số phận tế bào. Năm 2006, ông Shinya Yamanaka và các đồng nghiệp đã phát hiện ra rằng, sự biểu hiện cưỡng bức của các yếu tố phiên mã có thể chuyển đổi nguyên bào sợi thành các tế bào gốc đa năng cảm ứng (induced pluripotent stem cells – iPSCs). Khả năng sản xuất và chế tạo iPSC lấy từ bệnh nhân đã đánh dấu một kỷ nguyên mới của y học tái tạo. Tuy nhiên, việc áp dụng tái lập trình dựa trên yếu tố phiên mã còn hạn chế do khả năng tích hợp gen chuyển ngẫu nhiên và biểu hiện của gen gây ung thư.
Ông Hongkui Deng đã đi tiên phong trong phương pháp sử dụng các phân tử nhỏ để chuyển đổi nguyên bào sợi thành iPSC (được gọi là CiPSC, dành cho tế bào gốc đa năng được cảm ứng bằng hóa học). Ông đã chỉ ra rằng, CiPSC có khả năng tạo dòng mầm và có thể được sử dụng để tạo ra thành công trên chuột (2013), đồng thời tiết lộ các con đường phân tử cơ bản dẫn đến thế hệ CiPSC (2015, 2018). Ông cũng đã thành công trong việc tạo ra CiPSC ở người và chứng minh rằng, các đảo nhỏ có nguồn gốc từ CiPSC ở người có thể cải thiện bệnh tiểu đường ở các loài linh trưởng không phải người, cho thấy tiềm năng lâm sàng to lớn của hCiPSC (2022a, 2022b, 2023).
Công trình có ảnh hưởng sâu rộng và mang tính biến đổi của ông Hongkui Deng đã mở ra một con đường mới cho việc tái lập trình tế bào, với tác động rộng rãi và lâu dài đến nghiên cứu tế bào gốc và y học tái tạo.
Ông Hongkui Deng sinh năm 1963 tại Bắc Kinh, Trung Quốc. Ông có bằng Tiến sĩ vào năm 1995 tại Đại học California, Los Angeles (Mỹ). Chức vụ hiện nay: Chủ tịch Boya , Giáo sư Đại học Bắc Kinh và Nhà khoa học hàng đầu của Phòng thí nghiệm Changping, Trung Quốc.
Các tài liệu tham khảo
Hou và cộng sự (2013) Science 341:651
Zhao và cộng sự (2015) Cell 163:1678
Zhao và cộng sự (2018) Cell Stem Cell 23:31
Guan và cộng sự (2022a) Nature 605:325
Liuyang và cộng sự (2023) Cell Stem Cell 30:450
Du và cộng sự (2022) Nature Medicine 28:272
Giải Khoa học Tương lai 2024 – Giải Khoa học Vật lý
Ông Tao Zhang
Viện Vật lý Hóa học Đại Liên, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc
Ông Yadong Li
Đại học Thanh Hoa
Thành tích: Vì những đóng góp to lớn của họ cho việc phát triển và ứng dụng Xúc tác nguyên tử đơn.
Chất xúc tác (Catalysis) đóng một vai trò then chốt trong ngành hóa chất, là nền tảng của xã hội hiện đại. Phát triển các chất xúc tác hiệu quả có hoạt tính mong muốn và dễ dàng tiếp cận vẫn là một nỗ lực quan trọng trong khoa học và kỹ thuật hóa học. Chất xúc tác rắn gốc kim loại được sử dụng rộng rãi trong các quy trình công nghiệp, điển hình là ở dạng hạt nano.
Được thúc đẩy bằng cách tối đa hóa hiệu quả sử dụng các nguyên tử kim loại, trong khi thu được chất xúc tác rắn với vị trí hoạt động được xác định rõ và chế độ xúc tác đồng nhất, các nhà nghiên cứu đã không ngừng khám phá khái niệm phân tán kim loại dưới dạng nguyên tử riêng lẻ để xúc tác từ những năm 1960. Tuy nhiên, chủ yếu do thiếu phương pháp điều chế chung, linh hoạt và mạnh mẽ cũng như kỹ thuật mô tả đặc tính nghiêm ngặt, nghiên cứu về chất xúc tác rắn bao gồm các nguyên tử kim loại riêng lẻ này đã không mang lại bước đột phá đáng kể trong nhiều thập kỷ.
Vào năm 2011, các nhà khoa học Tao Zhang, Jun Li và Jingyue Liu đã báo cáo các đặc tính tổng hợp, đặc tính và xúc tác của chất xúc tác Pt nguyên tử đơn được nhúng trong chất nền FeOx. Bước đột phá này đã thiết lập các phương pháp thực tế để tổng hợp hiệu quả và mô tả đặc tính nghiêm ngặt của chất xúc tác rắn với các nguyên tử Pt đơn lẻ được phân lập làm trung tâm hoạt động và chứng minh rằng, các chất xúc tác đó thể hiện hoạt tính vượt trội và tính chọn lọc đối với quá trình oxy hóa CO. Ông Tao Zhang và nhóm của ông đã đặt ra thuật ngữ “Xúc tác nguyên tử đơn (Single-Atom Catalysis – SAC) và sau đó mở rộng SAC cho nhiều loại kim loại, chất hỗ trợ và phản ứng. Công trình đột phá của ông Tao Zhang kể từ đó đã đánh dấu một cột mốc quan trọng, thúc đẩy nỗ lực nghiên cứu đột biến nhằm phát triển SAC cho một loạt các phản ứng hóa học.
Ông Yadong Li và các đồng nghiệp đã nâng cao một cách có hệ thống quá trình tổng hợp xác định và có kiểm soát các chất xúc tác nguyên tử đơn với hình thái và môi trường phối hợp được xác định về cấu trúc của trung tâm kim loại. Những phương pháp này cho phép sản xuất quy mô lớn các chất xúc tác nguyên tử đơn, với tải trọng kim loại cao và các đặc điểm cấu trúc đồng nhất, đưa Xúc tác nguyên tử đơn tiến một bước gần hơn đến sản xuất công nghiệp. Các phương pháp của ông Yadong Li được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới để phát triển các chất xúc tác nguyên tử đơn có hoạt tính và độ chọn lọc mong muốn, mở rộng đáng kể phạm vi và tăng cường tác động của SAC trong chuyển đổi hóa học, chuyển đổi năng lượng, bảo vệ môi trường và khám phá vật liệu.
Những đóng góp quan trọng của hai ông Tao Zhang và Yadong Li cho SAC đã mở đường cho sự hiểu biết về bản chất của các vị trí hoạt động trong chất xúc tác kim loại được hỗ trợ và kiểm soát cấu trúc của chất xúc tác rắn với độ chính xác nguyên tử. Công việc tiên phong của họ đã đưa SAC đi đầu trong công nghệ và xúc tác không đồng nhất. Hơn nữa, những đổi mới của họ đã cho phép sản xuất các hóa chất hàng hóa thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng, chẳng hạn như chloroethylene, axit axetic và propanol. Những tiến bộ này nêu bật cách SAC góp phần thúc đẩy một xã hội bền vững.
Các tài liệu tham khảo
[1] Nat. Chem. 2011, 3, 634-641.
[2] Nat. Rev. Chem., 2018, 2, 65-81.
[3] Angew. Chem. Int. Ed. 2016, 55, 10800 –10805.
[4] Chem. Rev. 2020, 120, 11900–11955.
Giải thưởng Khoa học Tương lai 2024 – Giải Toán học và Khoa học Máy tính
Ông Binyong Sun
Viện nghiên cứu cao cấp về toán học, Đại học Chiết Giang
Thành tích: Vì những đóng góp đáng kể của ông cho lý thuyết biểu diễn nhóm Lie.
Ông Binyong Sun đã có những đóng góp đáng kể cho lý thuyết biểu diễn của nhóm Lie, đặc biệt tập trung vào định lý bội số một cho nhóm cổ điển, lý thuyết tương ứng theta và giả thuyết không biến mất trong tích chập Rankin-Selberg.
Lý thuyết biểu diễn nhóm Lie là nền tảng của toán học hiện đại. Nó có nguồn gốc từ vật lý và có vai trò then chốt trong chương trình Langlands, chương trình đã nâng cao nhiều lĩnh vực của lý thuyết số, bao gồm cả việc chứng minh định lý cuối cùng của Fermat.
Thành tựu đầu tiên của ông Binyong Sun nằm ở việc thiết lập tính chất đa bội cho các biểu diễn của nhóm Lie cổ điển. Ban đầu được giải quyết bởi E. Cartan và H. Weyl trong hộp nhỏ gọn, ông Binyong Sun và cộng tác viên của ông là Chengbo Zhu đã mở rộng điều này sang hộp không nhỏ gọn. Cách tiếp cận sáng tạo của họ đã giải quyết được phỏng đoán lâu đời này, đặt nền tảng cho lý thuyết biểu diễn tương đối và đóng góp vào các phỏng đoán cơ bản của Gan-Gross-Prasad.
Đóng góp lớn thứ hai của ông Binyong Sun là lý thuyết về sự tương ứng theta, một phương pháp quan trọng để nghiên cứu các dạng tự đẳng cấu giữa các nhóm khác nhau. Đặc biệt, 2 ông Binyong Sun và Chengbo Zhu đã cung cấp bằng chứng chặt chẽ về phỏng đoán của Kudla và Rallis thúc đẩy lĩnh vực này một cách đáng kể.
Thành tựu lớn thứ ba của ông Binyong Sun là chứng minh tính không biến mất của tích phân chu kỳ đối với các vectơ kiểm tra đối đồng điều trong tích chập Rankin-Selberg. Kết quả này, ban đầu được đề xuất bởi Kazhdan và Mazur vào những năm 1970, đã xác nhận tính toán rõ ràng của họ và giải quyết một câu hỏi tồn tại từ lâu về tích phân Archimedean.
Ông Binyong Sun, sinh năm 1976 tại Châu Sơn (Zhoushan), tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc và có bằng Tiến sĩ. tốt nghiệp Đại học Khoa học và Công nghệ Hồng Kông năm 2004. Ông đã làm việc nhiều năm tại Học viện Toán học và Khoa học Hệ thống, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc và hiện là giáo sư tại Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán học, Đại học Chiết Giang.
Giải thưởng Khoa học Tương lai là giải thưởng khoa học do tư nhân tài trợ do một nhóm nhà khoa học và doanh nhân khởi xướng. Giải thưởng Khoa học Tương lai nhằm tôn vinh thành tựu của các nhà khoa học có đóng góp một cách phi thường cho khoa học. Những người đoạt giải sẽ được trao giải cho những thành tích:
1. đã tạo ra những tác động đáng kể trên toàn cầu;
2. là bản gốc có tầm quan trọng lâu dài hoặc đã vượt qua thử thách của thời gian; và
3. được hoàn thành chủ yếu ở Trung Quốc đại lục, Hồng Kông, Macau hoặc Đài Loan. Không có hạn chế về quốc tịch của người đoạt giải.
Hiện tại có 3 hạng mục chính là “Giải thưởng Khoa học Sự sống”, “Giải thưởng Khoa học Vật lý” và “Giải thưởng Toán học và Khoa học Máy tính”, với mỗi giải thưởng đều có trị giá là 1 triệu USD.
Kể từ năm 2016 đến nay, Giải thưởng Khoa học Tương lai đã được trao cho 39 người đoạt giải. Tất cả những người đoạt giải đều là những nhà khoa học có thành tích cao, được công nhận rộng rãi. Nghiên cứu của họ đã tạo ra những tác động đặc biệt đến khoa học sự sống, khoa học vật lý, hóa học, toán học và khoa học máy tính.
Tuần lễ Giải thưởng Khoa học Tương lai 2024 và Lễ trao giải sẽ được tổ chức tại Hồng Kông từ ngày 30 tháng 10 đến 3 tháng 11 năm nay.
Trang web của Giải thưởng Khoa học Tương lai: https://www.futureprize.org/
Hashtag: #FutureSciencePrize
Nguồn phát hành hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung của thông báo này..
