Bình Thuận đang “rộng bước” trên con đường mới thành Trung tâm năng lượng quốc gia. (Ảnh: Nguyễn Thanh/Vietnam+) 30 năm trước, Bình Thuận là tỉnh nghèo với khí hậu khắc nghiệt, nắng gió quanh năm.
Vẫn tưởng những khó khăn này kìm hãm sự phát triển của tỉnh, nhưng chính trong những giai đoạn đó, tỉnh đã biến những bất lợi thành lợi thế, cùng với chính sách ưu đãi hợp lý thu hút đầu tư, khai thác tiềm năng, Bình Thuận dần vượt qua giai đoạn “cam go” và giờ đây tỉnh đang “rộng bước” trên con đường mới thành Trung tâm năng lượng quốc gia.
“Điểm sáng” từ năng lượng điện
Năm 1992, toàn tỉnh chỉ có 44/111 xã, phường, thị trấn có điện với 35% tổng số hộ dân toàn tỉnh có điện, điện năng tiêu thụ đầu người đạt 28 kWh/người.
Điện chỉ được cung cấp tập trung ở trung tâm và một số vùng thiết yếu lúc này, còn tại các vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo... thì người dân hoàn toàn không có điện sử dụng.
Theo Sở Công Thương tỉnh Bình Thuận, những năm đầu tái lập là những năm tỉnh gặp muôn ngàn khó khăn thiếu thốn, từ cơ sở hạ tầng lưới điện thiếu, hầu hết đã cũ hoặc xuống cấp vì không thường xuyên được bảo dưỡng thay thế đến nguồn nhân lực phục vụ đầu tư xây dựng cũng thiếu trầm trọng.
Tuy nhiên, với sự quyết tâm của chính quyền các cấp, đến năm 2002 (chỉ 10 năm sau ngày tái lập tỉnh) các công trình, hệ thống lưới điện được đẩy mạnh đầu tư.
[30 năm tái lập tỉnh Bình Thuận: Dấu ấn từ công trình thủy lợi]
Thời điểm này trên địa bàn toàn tỉnh đã có 111/112 xã, phường, thị trấn có điện với 74% tổng số hộ dân toàn tỉnh có điện, điện năng tiêu thụ đầu người đạt 229 kWh/người (trong đó, số hộ nông thôn có điện khoảng 67%).
Theo ông Nguyễn Thành Ngôn, Giám đốc Công ty Điện lực Bình Thuận, với nỗ lực quyết tâm vượt khó của địa phương và ngành điện thì các công trình, hệ thống lưới điện được đẩy mạnh đầu tư và đến nay toàn tỉnh đã có 124/124 xã, phường, thị trấn có điện, 99,7% tổng số hộ dân toàn tỉnh có điện; trong đó, số hộ nông thôn có điện đạt 99,69%.
Điện thương phẩm toàn tỉnh đạt 2,4 tỷ kWh; điện năng tiêu thụ đầu người 1.816 kWh/người.
Trong các năm qua đã đáp ứng đủ nhu cầu điện cho các thành phần phụ tải quan trọng, phụ tải sản xuất và đời sống sinh hoạt của nhân dân; đảm bảo cung cấp điện an toàn cho các ngày lễ lớn và các sự kiện quan trọng của địa phương.
Huyện đảo Phú Quý là một trong những địa phương gặp nhiều khó khăn trong việc đầu tư cung cấp điện do nằm cách xa đất liền.
Bình Thuận là địa phương có tiềm năng năng lượng gió và Mặt Trời thuộc loại cao nhất trong cả nước. (Ảnh: Nguyễn Thanh/Vietnam+) Người dân trên đảo chủ yếu sống bằng nghề đánh bắt thủy, hải sản. Tuy nhiên, từ khi có điện, Phú Quý đã đổi thay nhanh chóng, nhiều ngành nghề đã phát triển làm cho đảo nhỏ đổi thay từng ngày.
Năm 1999, Điện lực Phú Quý chính thức thành lập và đưa vào vận hành Nhà máy phát điện diesel đầu tiên với tần suất 5 giờ mỗi ngày (phát từ 18 giờ 30 phút đến 23 giờ 30 phút). Công suất nhỏ, chỉ phục vụ chủ yếu cho mục đích thắp sáng sinh hoạt vào ban đêm.
Đến tháng 4/2002, Tổng Công ty Điện lực miền Nam đã tăng giờ phát điện trên đảo Phú Quý lên 12 giờ mỗi ngày.
Vào tháng 8/2012, Công ty Năng lượng tái tạo Điện lực Dầu khí Việt Nam đưa vào vận hành hệ thống turbine điện gió cùng nguồn của Nhà máy diesel phục vụ đảo.
Nhằm đáp ứng nhu cầu đời sống và phát triển kinh tế của huyện đảo, từ tháng 7/2014, Tổng công ty Điện lực miền Nam đã nâng cấp hệ thống, tăng thời gian phát điện từ 16 giờ lên 24 giờ mỗi ngày, đảm bảo nguồn điện liên tục suốt ngày đêm phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt và sản xuất trên đảo.
Đồng thời ngành điện cũng áp dụng mức giá bán điện bằng giá ở đất liền. Từ đây đã mở ra giai đoạn phát triển mới cho huyện đảo Phú Quý.
Ông Huỳnh Văn Hưng, nguyên Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện đảo Phú Quý cho biết từ khi được cung cấp điện 24/24 giờ, kinh tế-xã hội huyện đảo đổi thay từng ngày, đặc biệt trong lĩnh vực đánh bắt hải sản.
Nhiều hộ gia đình đầu tư máy móc hiện đại giúp bảo quản hải sản. Các hộ kinh doanh có thêm điều kiện phát triển và mở rộng cơ sở chế biến, tạo việc làm và thu nhập cho người dân.
Nhiều hộ dân đã xây nhà nghỉ, khách sạn, mở nhà hàng, quán ăn với tiện nghi, dịch vụ như trong đất liền... để phục vụ lượng du khách trong và ngoài nước.
Đã xuất hiện các mô hình du lịch mới như homestay, các tour khám phá đảo, lặn ngắm san hô... thu hút đông du khách.
Từ đầu năm 2016 đến nay, nhờ nguồn điện thông suốt nên du lịch Phú Quý đã có những bước phát triển mạnh.
Ông Nguyễn Văn Trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Huyện ủy Phú Quý, cho biết nguồn điện ổn định cũng góp phần quan trọng trong việc xây dựng nông thôn mới, xóa dần khoảng cách giữa đảo và đất liền.
Du khách hiện nay đã đến phú quý nhiều hơn, trong các dịp nghỉ lễ, hầu như tất các khách sạn, nhà nghỉ trên đảo đều kín phòng.
Các doanh nghiệp đã đầu tư tàu cao tốc hiện đại đưa khách từ đất liền ra đảo và ngược lại, rút ngắn thời gian từ 7-8 giờ trước đây chỉ còn gần 2,5 giờ hiện nay. Đây là những tín hiệu đáng mừng cho giai đoạn phát triển mới tại Phú Quý.
Chuyển bất lợi nắng gió thành lợi thế năng lượng tái tạo
Nếu trước đây, Bình Thuận nhiều nắng, gió, ít mưa... từng là điều bất lợi “kìm chế” sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh, thì nay, chính những điều bất lợi này đã được biến thành thế mạnh, tiềm năng để Bình Thuận phát triển thành trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước, nhất là điện Mặt Trời, điện gió và tương lai không xa là điện gió ngoài khơi.
Theo đánh giá của các chuyên gia về năng lượng tái tạo, trong thời gian gần đây xu hướng phát triển năng lượng điện gió ngoài khơi rất được quan tâm và lĩnh vực năng lượng này tại Bình Thuận hiện nay đang có sức thu hút lớn các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Toàn tỉnh đã có hơn 100 dự án năng lượng tái tạo. (Ảnh: Nguyễn Thanh/Vietnam+) Qua khảo sát, Bình Thuận là địa phương có tiềm năng năng lượng gió và Mặt Trời thuộc loại cao nhất trong cả nước (số giờ nắng đỉnh cao nhất trung bình 4,5-6 giờ nắng, cao hơn so với mức trung bình trên cả nước là 3-5 giờ).
Số giờ nắng, giờ gió trung bình cũng cao hơn so với số giờ trung bình ở phía Nam, tốc độ gió, bức xạ nhiệt nắng cao và ổn định, rất phù hợp, thuận lợi để phát triển điện gió, điện Mặt Trời.
Theo Sở Công Thương Bình Thuận, xác định phát triển nguồn năng lượng tái tạo trở thành một trong những trụ cột phát triển kinh tế của tỉnh, từ năm 2010, Bình Thuận đã xây dựng Quy hoạch phát triển điện gió tỉnh giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 và đã được Bộ Công Thương phê duyệt năm 2012.
Đến năm 2030, dự kiến công suất lắp đặt tích lũy đạt khoảng 2.500MW với sản lượng điện gió tương ứng là 5,4 tỷ kWh/năm.
Tỉnh cũng đã xây dựng Quy hoạch điện Mặt Trời giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, mục tiêu phát triển điện Mặt Trời đến năm 2030 của tỉnh với tổng công suất lắp đặt đạt xấp xỉ 6.199 MWp, sản lượng điện tương ứng khoảng 9,7 tỷ kWh/năm.
Năm 2012, Nhà máy Phong điện I tại xã Bình Thạnh, huyện Tuy Phong được khánh thành. Đây là dự án năng lượng tái tạo, dự án phong điện đầu tiên tại Việt Nam có công suất lớn, được kết nối vào lưới điện quốc gia.
Hàng năm cung cấp khoảng 85 triệu kWh điện và giảm phát thải 58.000 tấn CO2/năm. Nhà máy do Công ty cổ phần Năng lượng tái tạo Việt Nam (REVN) đầu tư xây dựng với tổng vốn khoảng 2.000 tỷ đồng.
Phát biểu tại buổi lễ đưa Nhà máy Phong điện I đầu tiên của cả nước vào hoạt động, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (hiện nay là Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam) đánh giá cao và cho rằng điều này đã đánh dấu sự khởi đầu về khai thác tiềm năng to lớn nguồn năng lượng sạch tại Bình Thuận nói riêng và Việt Nam nói chung.
Phó Thủ tướng cho rằng việc phát triển mạnh các dự án phong điện sẽ làm giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện chương trình chống biến đổi khí hậu.
Sau khi Nhà máy Phong điện tiên phong này đi vào hoạt động, năng lượng tái tạo đã trở thành lĩnh vực thu hút rất nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đến Bình Thuận, nhất là tại các khu vực nhiều gió và nắng có bức xạ nhiệt cao phía Bắc tỉnh như huyện Bắc Bình, Tuy Phong...
Tính đến nay, toàn tỉnh đã có hơn 100 dự án năng lượng tái tạo (điện gió, điện Mặt Trời) đăng ký đầu tư với tổng công suất khoảng 6.800MWp và tổng vốn đầu tư gần 180.000 tỷ đồng.
Ông Lê Thanh Nghị, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phận điện Mặt Trời Hà Đô Bình Thuận, cho biết điều quan trọng nhất để phát triển điện năng lượng Mặt Trời là cần có bức xạ tốt và thứ hai là diện tích đất rộng, mà tốt nhất là diện tích đất không ảnh hưởng đến các ngành nghề khác đặt biệt là nông nghiệp.
"Chúng tôi nhận thấy Bình Thuận đáp ứng đủ các yêu cầu đề ra trong việc phát triển năng lượng tái tạo hiện nay. Bên cạnh đó, chúng tôi đã được chính quyền địa phương tạo các điều kiện hết sức thuận lợi khi đến đây đầu tư." ông Lê Thanh Nghị cho biết thêm.
Công ty Cổ phận điện Mặt Trời Hà Đô Bình Thuận kiểm tra các tấm pin năng lượng Mặt Trời. (Ảnh: Nguyễn Thanh/Vietnam+) Tính đến tháng 7/2022, toàn tỉnh có 48 nhà máy điện đang hoạt động phát điện với tổng công suất 6.520MW, gồm bốn nhà máy nhiệt điện than thuộc Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân; bảy nhà máy thủy điện; 10 nhà máy điện gió; 26 nhà máy điện Mặt Trời; một nhà máy điện diesel trên huyện đảo Phú Quý. Sản lượng điện thiết kế của 48 nhà máy điện trên địa bàn tỉnh vào khoảng 31,6 tỷ kWh/năm.
Có thể nói, các Dự án năng lượng tái tạo từ điện gió, điện Mặt Trời trên địa bàn tỉnh đi vào hoạt động, phát điện thương mại trong thời gian qua đã đóng góp vào sự phát triển kinh tế-xã hội chung của tỉnh Bình Thuận và đảm bảo cung cấp điện cho khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam, đảm bảo an ninh năng lượng Quốc gia./
