Các chuyên gia tại Đại học Y tế Cộng đồng Johns Hopkins Bloomberg nhận định ít nhất 1/5 dân số thế giới có thể chưa được tiếp cận với vắcxin ngừa bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19 cho đến năm 2022, trong khi các nước giàu hơn nhận được hơn một nửa số liều vắcxin được phân phối trên toàn cầu trong năm 2021.
Đây là kết luận của nghiên cứu được công bố ngày 15/12 trên tạp chí dược BMJ, dựa trên các dữ liệu công khai.
Với hy vọng vắcxin có thể giúp chấm dứt đại dịch nhiều quốc gia như Mỹ, Anh, Canada và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đã bắt đầu các chương trình tiêm chủng đại trà.
Mong muốn tăng cơ hội tiếp cận với ít nhất một trong hàng chục loại vắcxin đang được phát triển, nhiều quốc gia đã đầu tư tiền bạc vào nhiều loại vắcxin khác nhau. Nghiên cứu cho thấy các nước giàu có (chỉ chiếm khoảng 14% dân số toàn cầu) đã đặt mua trước hơn một nửa số liều vắcxin từ 13 nhà sản xuất hàng đầu dự kiến cung cấp trong năm tới.
[Anh, Ấn Độ cam kết phân phối vắcxin cho các nước dễ tổn thương]
Theo các nhà nghiên cứu, ngay cả khi tất cả các nhà sản xuất có thể tạo ra những loại vắcxin hiệu quả, an toàn và đáp ứng các mục tiêu sản xuất tối đa thì ít nhất 1/5 dân số thế giới cũng không được tiếp cận vắcxin cho đến năm 2022. Điều này đặt ra lo ngại rằng những nước nghèo hơn sẽ bị bỏ lại đằng sau.
Cụ thể, nếu tất cả vắcxin đang nghiên cứu cho kết quả khả quan, nhiều nước phát triển sẽ có đủ lượng dự trữ cho ít nhất mỗi người dân một liều vắcxin. Ví dụ, Canada đã đặt mua số vắcxin tương đương 4 liều/người, trong khi các nước như Indonesia thì cứ 2 người mới có một liều tiêm.
Nghiên cứu cũng cho thấy thực tế rằng vào giữa tháng 11, các nước đã đặt mua 7,48 tỷ liều vắcxin, tương đương với 3,76 tỷ người được tiêm, bởi hầu hết các loại vắcxin COVID-19 đều phải tiêm hai mũi. Con số này vượt xa khả năng sản xuất tối đa dự kiến chỉ đủ cho 5,96 tỷ người được tiêm vào cuối năm 2021.
Nghiên cứu ước tính rằng 40% liều vắcxin của các nhà sản xuất hàng đầu có thể dành cho những nước có thu nhập thấp và trung bình, nhưng điều này còn tùy thuộc vào việc các nước giàu sẵn sàng chia sẻ bao nhiêu liều vắcxin mà họ đã bỏ tiền ra mua.
Giới chuyên gia kêu gọi các quốc gia "minh bạch hơn" trong việc hỗ trợ tiếp cận công bằng trên toàn cầu bởi việc này sẽ đem lại lợi ích không chỉ trong lĩnh vực y tế. Theo các chuyên gia, việc vắcxin không được phổ biến rộng rãi có thể sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương mại và hoạt động đi lại giữa các nước.
Hiện nhiều nước đã tham gia sáng kiến COVAX về tiếp cận vắcxin phòng COVID-19 trên phạm vi toàn cầu do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) điều phối cùng với liên minh vắcxin GAVI. Cơ chế này nhằm đảm bảo mọi người trên thế giới được tiếp cận với vắcxin bất kể giàu nghèo, với hy vọng đến cuối năm 2021 sẽ có 2 tỷ liều vaccine để phân phối.
Mặc dù vậy, hai quốc gia đầu tiên phê chuẩn vắcxin tự sản xuất trong nước là Nga và Mỹ đều chưa tham gia. Bên cạnh đó, còn nhiều vấn đề khác ví dụ như chi phí tiêm chủng hay điều kiện bảo quản vắcxin vô cùng phức tạp./.