Gừng có tên khoa học là Zingiber officinale Rose, họ Gừng (Zingiberaceae), còn có tên khác là sinh khương, can khương, bào khương... .
Gừng được trồng phổ biến ở mọi miền nước ta để làm gia vị và làm thuốc.
Gừng là loại thân cỏ, thân phát triển theo hình ống, gồm nhiều bẹ lá ôm sát vào nhau, cao khoảng 1m. Thân rễ phát triển thành củ, phát triển ngầm dưới đất. Lá mọc so le, hình mũi mác thuôn dài, có gân giữa, khi vò lá có mùi thơm.
Hoa gừng không mọc ra từ thân mà mọc từ củ, trụ hoa dài khoảng 20cm. Đài hoa có màu tím, dài khoảng 1cm. Bông hoa mọc sát nhau thành từng cụm.
Củ gừng không có một hình dạng cụ thể. Củ gừng thường dài khoảng 3-7 cm, dày hơn 1cm. Bề ngoài mặt sần sùi, có nhiều đốt, có vân tròn rõ. Củ gừng có màu vàng nhạt hoặc màu trắng tro. Mặt cắt ngang rõ hình sợi thưa và nhiều chấm sáng.
Cây gừng thích hợp với những vùng có mùa khô ngắn, có nhiệt độ không khí cao. Chính vì vậy, gừng được trồng cực kì phổ biến ở các nước nhiệt đới như Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản.
Vị cay nồng, cay và thơm của gừng là do sự hiện diện của các loại tinh dầu và các hợp chất phenolic như gingerols và shogaols. Với hương thơm mạnh mẽ và cay, gừng là một loại gia vị quan trọng, món ngon và thậm chí là thuốc.
Ngoài việc được sử dụng tươi, nó được sấy khô, bột, ngâm, hoặc được sử dụng dưới dạng nước trái cây hoặc dầu.
Đông y cho rằng gừng có vị cay, tính ấm, vào 3 kinh phế, tỳ, vị, có tác dụng phát biểu, tán hàn, ôn trung, tiêu đàm, hành thủy, giải độc. Ngoài ra, tùy theo hình thức sử dụng, gừng có nhiều công dụng khác nhau.
Cùng tìm hiểu những công dụng tuyệt vời của gừng với sức khỏe con người
1. Chứa gingerol, có đặc tính chữa bệnh mạnh
Gừng từ rất lâu được sử dụng trong các bài thuốc y học cổ truyền. Nó được sử dụng để hỗ trợ hoạt động hệ tiêu hóa, giảm buồn nôn, giúp chống lại bệnh cúm và cảm lạnh thông thường.
Hương thơm và hương vị độc đáo của gừng đến từ các loại tinh dầu tự nhiên của nó, trong đó quan trọng nhất là gingerol.
Gingerol là hợp chất có hoạt tính sinh học chính trong gừng. Theo nghiên cứu, gingerol có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa mạnh mẽ. Ví dụ, nó có thể giúp giảm stress oxy hóa, từ đó giảm lượng gốc tự do dư thừa trong cơ thể.
2. Gừng có thể điều trị nhiều dạng buồn nôn, đặc biệt là nôn nghén thai kỳ
Gừng dường như có hiệu quả cao trong việc chống buồn nôn. Nó có thể giúp giảm buồn nôn và nôn cho những người vừa trải qua một số loại phẫu thuật.
Gừng cũng có thể giúp giảm buồn nôn liên quan đến hóa trị. Gừng có thể hiệu quả nhất đối với cảm giác buồn nôn liên quan đến thai nghén, hay còn gọi là nôn nghén thai kỳ.
Mặc dù gừng được coi là thực phẩm an toàn, hãy nhớ nói chuyện với bác sỹ trước khi dùng một lượng lớn gừng nếu bạn đang mang thai.
3. Gừng có thể giúp giảm cân
Theo các nghiên cứu trên người và động vật, gừng có thể đóng vai trò trong việc giảm cân.
Một đánh giá năm 2019 đã kết luận rằng việc bổ sung gừng làm giảm đáng kể trọng lượng cơ thể, tỷ lệ eo-hông và tỷ lệ hông ở những người thừa cân hoặc béo phì.
Khả năng ảnh hưởng đến tác dụng giảm cân của gừng có thể liên quan đến một số cơ chế nhất định, chẳng hạn như khả năng giúp tăng số lượng calo bị đốt cháy hoặc giảm viêm.
4. Gừng có thể hỗ trợ chữa bệnh viêm xương khớp
Viêm xương khớp là một vấn đề sức khỏe phổ biến. Nó liên quan đến sự thoái hóa của các khớp trong cơ thể, dẫn đến các triệu chứng như đau và cứng khớp.
Một đánh giá tài liệu cho thấy những người sử dụng gừng để điều trị viêm khớp đã giảm đáng kể tình trạng đau. Một nghiên cứu khác từ năm 2011 cho thấy rằng sự kết hợp của gừng, quế và dầu mè bôi tại chỗ có thể giúp giảm triệu chứng đau và độ cứng ở những người bị viêm khớp gối.
5. Gừng có thể làm giảm đáng kể lượng đường trong máu và cải thiện các yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch
Mặc dù lĩnh vực nghiên cứu này tương đối mới, nhưng nhiều nhà nghiên cứu tin rằng gừng có thể có đặc tính chống bệnh đái tháo đường mạnh mẽ.
Trong một nghiên cứu năm 2015 với 41 người tham gia mắc bệnh đái tháo đường loại 2, mỗi ngày với 2 gam bột gừng làm giảm 12% lượng đường trong máu lúc đói. Nó cũng cải thiện đáng kể nồng độ hemoglobin A1c (HbA1c), một chất phản ánh lượng đường trong máu dài hạn.
Ngoài ra, một đánh giá tài liệu năm 2019 cũng kết luận rằng gừng làm giảm đáng kể HbA1c ở những người mắc bệnh đái tháo đường loại 2.
6. Có thể giúp điều trị chứng khó tiêu mãn tính
Chứng khó tiêu với các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, cảm thấy quá no, ợ hơi và buồn nôn, không có lý do rõ ràng. Nó thường xảy ra với hội chứng ruột kích thích (IBS).
Gừng có thể giúp kiểm soát chứng khó tiêu bằng cách đẩy nhanh quá trình di chuyển thức ăn qua dạ dày.
Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học phát hiện ra rằng tiêu thụ chế phẩm gừng và atisô trước khi ăn bữa chính đã cải thiện đáng kể các triệu chứng khó tiêu ở những người mắc chứng khó tiêu, so với dùng giả dược.
7. Có thể giảm đau bụng kinh
Gừng có thể giúp giảm đau bụng kinh. Một số nghiên cứu cho thấy gừng có hiệu quả hơn acetaminophen/caffeine/ibuprofen (Novafen) trong việc giảm đau bụng kinh.
8. Có thể giúp giảm mức cholesterol
Mức cholesterol LDL (hay còn gọi là cholesterol xấu) cao có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Thực phẩm bạn ăn có thể có ảnh hưởng mạnh mẽ đến mức LDL trong máu.
Trong một đánh giá năm 2022 với 26 thử nghiệm, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng tiêu thụ gừng làm giảm đáng kể chất béo trung tính và cholesterol LDL (có hại), đồng thời làm tăng cholesterol HDL.
9. Có thể giúp giảm nguy cơ ung thư
Gừng có thể có đặc tính chống ung thư nhờ gingerol và nhiều hợp chất chống oxy hóa và chống viêm khác.
Có một số bằng chứng cho thấy các hợp chất này có thể giúp giảm nguy cơ ung thư đường tiêu hóa, chẳng hạn như ung thư đại trực tràng, tuyến tụy và gan.
10. Có thể cải thiện chức năng não và bảo vệ chống lại bệnh Alzheimer
Một số nghiên cứu cho thấy rằng 6-shogaol và 6-gingerol - hợp chất trong gừng - có thể giúp ngăn ngừa các bệnh thoái hóa như bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson và bệnh đa xơ cứng.
Căng thẳng oxy hóa và viêm mãn tính có thể là nguyên nhân chính gây ra bệnh Alzheimer và suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác.
Tại sao chúng ta nên bắt đầu bữa sáng với gừng?
Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy các chất chống oxy hóa và hợp chất hoạt tính sinh học trong gừng có thể ức chế phản ứng viêm xảy ra trong não. Điều này có thể giúp ngăn ngừa sự suy giảm nhận thức.
11. Có thể giúp chống nhiễm trùng
Đặc tính kháng khuẩn của gừng hữu ích trong việc chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm.
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã tìm thấy gừng có thể có hiệu quả chống lại Staphylococcus vàng (S. vàng), nguyên nhân gây ra một loạt bệnh; Escherichia coli (E. coli), nguyên nhân gây nhiễm trùng đường ruột; Candida albicans (C. albicans), gây nhiễm nấm ở miệng, âm đạo./.
