"Người Việt không thể có hệ miễn dịch hơn 5 lần công dân nước khác"

Lượng bụi PM2.5 trung bình năm ở Hà Nội lên tới 50,5 µg/m3, gấp gần 2 lần Thành phố Hồ Chí Minh và gấp 5 lần so với ngưỡng trung bình năm theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới là 10 µg/m3.

Ảnh minh họa. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Chất lượng không khí ở Việt Nam trong tình trạng báo động​. Hiện, có một tỷ lệ lớn dân số Việt Nam đang bị phơi nhiễm với không khí ô nhiễm vượt quá tiêu chuẩn cho phép của Việt Nam.

Tiến sỹ Đỗ Mạnh Cường - Phó trưởng phòng Sức khỏe cộng đồng, Cục quản lý môi trường y tế (Bộ Y tế) thẳng thắn: “Hiện nay, bất kỳ ở đâu chúng ta cũng dễ gặp hình ảnh người dân đeo khẩu trang rất phổ biến và trong cả bốn mùa. Từ việc ngồi chờ xe bus, ngồi trong công viên, đi bệnh viện bệnh viện hay khi ra đường trời mưa… Chúng ta có khả năng lựa chọn nguồn thực phẩm sạch, nước sạch nhưng không có khả năng lựa chọn không khí sạch?”

Ô nhiễm tại Hà Nội: Chủ yếu từ khu công nghiệp?

Tại hội thảo ô nhiễm không khí - Những nguy cơ với sức khỏe, diễn ra ngày 17/1, tại Hà Nội, Báo cáo do Tổ chức phi chính phủ GreenID thực hiện sau khi rà soát, phân tích các số liệu, tập trung vào chỉ số AQI và PM2.5 tại 2 thành phố lớn nhất nước là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Báo cáo được thực hiện tại 2 thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh – những nơi, chiếm 18% dân số của cả nước.

Báo cáo phân tích những dữ liệu sẵn có để đưa ra bức tranh về chất lượng không khí tại Việt Nam trong năm 2016, tập trung phân tích dữ liệu AQI và PM 2.5 tại 2 thành phố trên, sử dụng số liệu từ chương trình Airnow của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ.

Kết quả cho thấy, lượng bụi PM2.5 trung bình năm ở Hà Nội lên tới 50,5 µg/m3, gấp gần 2 lần Thành phố Hồ Chí Minh và gấp 5 lần so với ngưỡng trung bình năm theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là 10 µg/m3.

Lượng bụi PM2.5 trung bình năm 2016 ở Thành phố Hồ Chí Minh là 28,23 µg/m3, cao hơn một chút so với ngưỡng quy chuẩn của quốc gia là 25 µg/m3.

Biểu đồ so sánh lượng bụi PM2.5 trung bình năm. (Đơn vị 

µg/m3 - Nguồn: GreenID)

Tại hội thảo, các chuyên gia phân tích, các nguồn gây ô nhiễm không khí tại Việt Nam được xác định gồm: Các nhà máy nhiệt điện than, khí thải từ phương tiện giao thông, phát thải từ công nghiệp, hoạt động xây dựng, đốt chất thải, đun nấu hộ gia đình, ô nhiễm xuyên biên giới.

Bà Nguỵ Thị Khanh - Giám đốc Trung tâm phát triển sáng tạo xanh (GreenID) cho biết, trong các thời điểm Hà Nội bị ô nhiễm không khí nghiêm trọng, có 7/8 thời điểm chịu tác động của hướng gió chủ đạo từ phía Đông.

Như vậy, có nghĩa là ô nhiễm tại Hà Nội không phải do nội đô mà từ các nguồn bên ngoài, đặc biệt nguồn từ các khu công nghiệp lớn.

Một người cần 10.000 lít không khí thở mỗi ngày

Tác động của ô nhiễm không khí đến sức khỏe khá lớn, đặc biệt là với trẻ em vì có tốc độ thở gấp 2 lần người lớn. Chất lượng không khí không đảm bảo có thể gây bệnh tật về đường hô hấp, tim, ung thư.

Bụi PM2.5 là tác nhân ô nhiễm quan trọng nhất về mặt sức khỏe do có khả năng lắng đọng, thẩm thấu, di chuyển trong phổi. Ảnh hưởng đến sức khỏe tùy theo thành phần, tính chất (hữu cơ, thuốc trừ sâu, kim loại nặng… ) của bụi mịn (nhiễm độc, ung thư, hen…).

Tiến sỹ Đỗ Mạnh Cường, Phó trưởng phòng Sức khỏe cộng đồng, Cục quản lý môi trường y tế (Bộ Y tế) cho hay, một ngày con người cần 10.000 lít không khi để thở. Ô nhiễm không khí là khi thành phần của không khí bị thay đổi, chất độc hại thải vào môi trường vượt quá khả năng tự làm sạch của môi trường.

Ảnh hưởng của ô nhiễm không khí tới sức khỏe trong trường hợp nhẹ có thể gây chóng mặt, ngứa mắt. Trường hợp cấp tính nặng có thể dẫn đến ngạt do suy hô hấp, nhiễm độc máu, thậm chí tử vong. Trường hợp mãn tính có thể gây ra viêm phổi, phế quản mãn tính, phổi tắc nghẽn mãn tính, hen suyễn, tim mạch; viêm da, kích ứng da…

Tiến sỹ Cường chỉ rõ, không khí qua cơ thể mỗi người có gây bệnh hay không phụ thuộc miễn dịch, chức năng đào thải cơ thể. Đặc biệt, nhóm người dễ bị ảnh hưởng nhất là người cao tuổi, phụ nữ có thai - có thể gây ảnh hưởng bào thai, trẻ em, người có bệnh sẵn…

Những người khỏe mạnh, chức năng thông khí phổi lớn có thể đào thải phần lớn chất gây ô nhiễm từ ngoài vào.

Trong trường hợp nếu bản thân người dân có bệnh hô hấp sẵn thì khả năng đào thải kém hơn, cơ thể hấp thu chất ô nhiễm trong không khí cao hơn. Đó là lý do chính khiến người bị bệnh mãn tính dễ ảnh hưởng bởi ô nhiễm không khí.

Bàn về công tác quản lý chất lượng không khí, đại diện GreenID cho rằng, tiêu chuẩn quốc gia về phát thải không khí của Việt Nam cho phép vẫn ở mức cao nên cần được cập nhật để kiểm soát phát thải tốt hơn. Song song đó cần ban hành luật không khí sạch, điều chỉnh, cập nhật các tiêu chuẩn về chất lượng không khí tương đương với tiêu chuẩn quốc tế, tăng mật độ hệ thống quan trắc.

Ô nhiễm không khí hiện là một vấn đề phức tạp đặt ra nhiều thách thức kép trong công tác quản lý và giảm thiểu tác động. Các chất gây ô nhiễm được thải ra từ các hoạt động của con người và cả từ các nguồn tự nhiên.

Tại hội thảo, các đại biểu cũng đồng tình nhằm giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí và cải thiện chất lượng không khí ở các thành phố lớn cũng như các địa phương khác trên cả nước cần nhanh chóng giảm các nguồn gây ô nhiễm nhân tạo từ các hoạt động sản xuất công nghiệp, sản xuất điện năng, đốt rác thải, xây dựng, giao thông và đun nấu.

“Cơ thể người Việt Nam không có hệ thống miễn dịch cao gấp 5 lần công dân các nước khác, do đó đòi hỏi chúng ta phải sống trong môi trường đảm bảo hơn để hệ miễn dịch không làm việc quá sức. Hành động khẩn cấp là cắt giảm nguồn phát thải, thúc đẩy ứng dụng tiến bộ công nghệ năng lượng sạch, đảm bảo an ninh năng lượng,” bà Khanh chia sẻ./.

Tiến sỹ Đỗ Mạnh Cường - Bộ Y tế phân tích về chất lượng không khí.

(Vietnam+)